آموزش دستورات شرطی و حلقه‌ها در پایتون - جلسه سوم
خوش آمدید به جلسه سوم آموزش برنامه‌نویسی پایتون! این مقاله به شما کمک می‌کند تا با دو مفهوم کلیدی در برنامه‌نویسی آشنا شوید: **دستورات شرطی** و **حلقه‌ها**. اگر جلسات قبلی را مطالعه نکرده‌اید، می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده کنید:
- نحوه نصب پایتون - آموزش نصب پایتون به صورت گام به گام
- توابع ریاضی در پایتون - آشنایی با عملیات ریاضی در پایتون
در این جلسه، شما یاد می‌گیرید که چگونه با استفاده از دستورات شرطی تصمیم‌گیری کنید و با حلقه‌ها کارهای تکراری را به صورت خودکار انجام دهید. این مفاهیم پایه‌ای هستند و در هر پروژه برنامه‌نویسی به کارتان خواهند آمد. پس بیایید شروع کنیم!
برای تمرین، پیشنهاد می‌کنیم از **Python IDLE** استفاده کنید که یک محیط ساده و کاربردی برای اجرای کدهای پایتون است. در ادامه، کدهای مثال و توضیحات را ارائه می‌دهیم تا بتوانید آن‌ها را در IDLE اجرا کنید و نتایج را ببینید.
دستورات شرطی در پایتون
دستورات شرطی به شما امکان می‌دهند که بر اساس یک شرط خاص، بخشی از کد اجرا شود یا نشود. این دستورات در پایتون با استفاده از if، elif و else پیاده‌سازی می‌شوند. بیایید با چند مثال ساده شروع کنیم.
مثال ۱: استفاده از if
فرض کنید می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا یک فرد می‌تواند رانندگی کند یا نه. برای این کار از شرط سن استفاده می‌کنیم:
if age >= 18:
print("شما می‌توانید رانندگی کنید!")
در این کد، اگر age بزرگ‌تر یا مساوی 18 باشد، پیام چاپ می‌شود. این کد را در Python IDLE وارد کنید و اجرا کنید. حالا مقدار age را به 16 تغییر دهید و دوباره امتحان کنید. چه اتفاقی می‌افتد؟
مثال ۲: ترکیب if و else
حالا می‌خواهیم پیامی برای زمانی که شرط برقرار نیست هم نمایش دهیم:
if age >= 18:
print("شما می‌توانید رانندگی کنید!")
else:
print("شما هنوز نمی‌توانید رانندگی کنید.")
در اینجا، اگر سن کمتر از 18 باشد، پیام دوم نمایش داده می‌شود. این ساختار به شما اجازه می‌دهد دو مسیر مختلف را برای برنامه تعریف کنید.
مثال ۳: استفاده از elif برای شرایط بیشتر
فرض کنید می‌خواهیم بر اساس نمره یک دانش‌آموز، رتبه او را مشخص کنیم:
if score >= 90:
print("عالی - رتبه A")
elif score >= 80:
print("خوب - رتبه B")
elif score >= 70:
print("متوسط - رتبه C")
else:
print("نیاز به تلاش بیشتر - رتبه D")
در این مثال، شرایط به ترتیب بررسی می‌شوند. اگر نمره 85 باشد، شرط score >= 80 برقرار است و "خوب - رتبه B" چاپ می‌شود. مقدار score را تغییر دهید و نتایج را در IDLE ببینید.
تمرین برای شما
یک برنامه بنویسید که عددی از کاربر بگیرد (با استفاده از input()) و بررسی کند که آیا عدد مثبت، منفی یا صفر است. کد خود را در Python IDLE اجرا کنید و نتیجه را بررسی کنید. راهنمایی: از int(input("عددی وارد کنید: ") برای گرفتن ورودی استفاده کنید.
حلقه‌ها در پایتون
حلقه‌ها برای اجرای مکرر یک بلوک کد استفاده می‌شوند. در پایتون دو نوع حلقه داریم: for و while. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا کارهای تکراری را به سادگی انجام دهید.
حلقه for
حلقه for برای پیمایش دنباله‌ها (مثل لیست‌ها یا محدوده اعداد) عالی است. بیایید یک مثال ببینیم:
print(f"شماره: {number}")
این کد اعداد 1 تا 5 را چاپ می‌کند. range(1, 6) یک دنباله از 1 تا 5 تولید می‌کند (عدد آخر شامل نمی‌شود). این کد را در IDLE اجرا کنید و خروجی را ببینید.
مثال کاربردی با for
فرض کنید می‌خواهیم جدول ضرب عدد 5 را چاپ کنیم:
print(f"5 × {i} = {5 * i}")
این کد جدول ضرب 5 را از 5×1 تا 5×10 نمایش می‌دهد. آن را در IDLE امتحان کنید و ببینید چطور کار می‌کند.
حلقه while
حلقه while تا زمانی که یک شرط خاص برقرار باشد، اجرا می‌شود:
while count < 5:
print(f"شمارش: {count}")
count += 1
این کد اعداد 0 تا 4 را چاپ می‌کند. متغیر count در هر دور حلقه یک واحد اضافه می‌شود تا زمانی که شرط count < 5 دیگر برقرار نباشد.
تمرین برای شما
یک برنامه با حلقه while بنویسید که از کاربر بخواهد عددی وارد کند و تا زمانی که عدد منفی وارد نشده، به گرفتن ورودی ادامه دهد. وقتی عدد منفی وارد شد، برنامه پایان یابد و پیام "پایان" را چاپ کند.
یادگیری حرفه‌ای پایتون
اگر از این آموزش‌ها لذت برده‌اید و می‌خواهید پایتون را به صورت حرفه‌ای یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره آموزشی ما شرکت کنید. این دوره برای افراد بالای ۱۱ سال طراحی شده و شامل آموزش‌های جامع از مفاهیم پایه تا پروژه‌های پیشرفته است.
برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر، روی لینک زیر کلیک کنید:
دوره آموزشی پایتون برای بالای ۱۱ سال
این دوره به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را در برنامه‌نویسی پایتون تقویت کنید و برای ورود به دنیای حرفه‌ای آماده شوید.
جمع‌بندی و نکات کلیدی
در این جلسه، شما با **دستورات شرطی** و **حلقه‌ها** در پایتون آشنا شدید. این ابزارها به شما امکان می‌دهند تا برنامه‌هایی بنویسید که تصمیم‌گیری کنند و کارهای تکراری را به صورت خودکار انجام دهند. برای تسلط بیشتر، حتماً تمرین‌های ارائه‌شده را در Python IDLE انجام دهید.
اگر به دنبال **آموزش برنامه‌نویسی پایتون** به صورت رایگان هستید، مقالات ما را دنبال کنید. همچنین می‌توانید با **دانلود پایتون** از سایت رسمی و مطالعه این مطالب، یادگیری خود را شروع کنید. برای دسترسی به **آموزش رایگان پایتون**، جلسات قبلی و بعدی ما را از دست ندهید.
کلمات کلیدی این مقاله:
- آموزش برنامه‌نویسی پایتون
- دانلود پایتون
- آموزش رایگان پایتون
- دستورات شرطی در پایتون
- حلقه‌ها در پایتون
با استفاده از این کلمات کلیدی، می‌توانید منابع بیشتری در اینترنت پیدا کنید و دانش خود را گسترش دهید. موفق باشید!
